Gezond wonen begint bij een gezond binnenklimaat. En een gezond binnenklimaat begint bij het gebruik van gezonde producten. Voor ons betekent dat ‘natuurlijke’ producten. Geen radon verspreidend cement. Geen straling. Geen meubels die meer van lijm dan van hout zijn. Geen staalconstructie die het natuurlijke magnetisme van de aarde verstoren. Maar wél zo ingericht dat je eigenlijk zelf niks hoeft te doen voor frisse lucht en ook zo dat je eens lekker de deuren tegen elkaar kunt open zetten.
Natuurlijke producten, dus ecologisch en duurzaam, logisch en haalbaar. Het geeft ons iedere keer een tevreden gevoel die meetlat langs onze keuzes te leggen. Het sluit een boel mogelijkheden uit en minder keuzes hebben ervaren we als ‘prettig’. Het zet je ook iedere keer weer aan het nadenken. Zo vinden we de reguliere ophangsystemen voor de wc-rol oerlelijk. Bij ons hangt de rol aan een gevlochten strotouw. En de flip-over in de excursieruimte is selfmade van prachtig resthout van de bouw.
We lopen de verschillende ruimtes in Natuurlijk Huus en Leemhuus door, en lichten er wat gemaakte keuzes uit.
De keuken is opgebouwd van massief iepen, afwerkt met lijnolie. Bewust is niet gekozen voor geperst hout, wat daar zit meer lijm dan hout in. Als aanrechtblad is gekozen voor natuursteen. Het fornuis heeft een granieten afwerking.
De keuken
In ‘t Natuurlijk Huus wordt gekookt op hout. De leemkachel die daar voor wordt gebruikt heeft drie functies. Je kunt een klein vuurtje stoken voor het koken. Je kunt een groter vuur stoken voor de ovenfunctie. Je kunt de kachel zo stoken dat het ook je verwarming is.
Koken op hout lijkt heel omslachtig, maar dat valt reuze mee. Je moet wel voor hout zorgen (afval van de houtzagerij) en de logistiek van het koken is ook iets anders. Je steekt eerst het vuur aan en bereid dan je eten voor. Tegen de tijd dat je vuur nodig hebt is de kookplaat heet. Koken gaat daarna een stuk sneller dan op gas of elektrisch. Wel iedere keer even hout bij gooien. En in plaats van het vuur zachtjes zetten, schuif je de pan iets van het vuur.
De keuken in ‘t Leemhuus is dat zo weinig mogelijk. We hebben Mint Keukens uit Heeten opdracht gegeven een zo natuurlijk mogelijke keuken te maken. Die handschoen hebben ze opgepakt. Het is een heel eenvoudige keuken geworden, die alles kan wat een keukentje moet kunnen, opgebouwd van hout, zo veel mogelijk massief. Het aanrechtblad is van cire beton.
Een vaatwasmachine gebruikt aanzienlijk minder water dan afwassen met de hand, ook als je de vaat voor de hele dag opspaart en aan het eind van de dag in een keer met de hand afwast.
Miele heeft een vaatwasser die je aan kunt sluiten op warm water (handig voor wie een warmtepomp of zonneboiler heeft en dus gratis warm water), het apparaat hoeft daardoor het water niet meer op te warmen en dat scheelt heel veel energie.
Koelkasten zijn er in vele maten en soorten. Kies geen te grote koelkast want een volle koelkast is zuiniger. De nieuwe soorten verbruiken zoveel minder energie dat vervangen van een oude (vaak met niet meer zo’n goed sluitende deur) al snel voordeliger kan zijn. Bosch-Miele rekent voor dat als iedere Nederlander op dit moment zijn wasmachine, vaatwasmachine, stofzuiger en afzuigkap zou vervangen door een nieuwste exemplaar van hen, dat dan het gemiddelde energieverbruik in de Nederlandse huishoudens voor die betreffende apparaten met de helft zou dalen. Als je dan weet dat die apparaten weer de helft van het energieverbruik in een huishouden zijn, dan daalt het verbruik per huis dus met een kwart.
Het lijkt ons daarom een uitdaging dat woningcorporaties deze apparatuur gaan leasen aan hun huurders via een verhoging van de huur, terwijl de winst voor de huurder zich terug betaalt via de energierekening.
De afzuigkap heeft tijdens de bouw een afvoer gekregen die kaarsrecht naar boven loopt. Samen met Reimert Keukens is voor ‘t Natuurlijk Huus een afzuigkap ontwikkeld zonder motor. Wordt het fornuis warm, dan ontstaat er vanzelf trek. Wordt er niet gekookt, kan het afvoerkanaal afgesloten worden. De afzuigkap gebruikt dus geen elektriciteit en maakt geen lawaai.
Om te koken wordt geen gas gebruikt, want dat is er niet. Inductie viel af wegens de magnetische velden die daarbij gebruikt worden. Een magnetron vind je er ook niet in verband met straling.
De kamer
De kamer is gericht op het zuiden, het is de verblijfsruimte overdag, dus geniet je op die windrichting het meest van de natuurlijke warmte van de zon. Om dat effect te maximaliseren heeft de zuidzijde veel glas.
Tafel en stoelen in de kamer zijn van hout. Daar is een brede keus in, van steigerplanken tot Indonesisch teakhout, van kringloop tot nieuw. Qua smaak en budget is er voor ieder wel wat wils. De meest natuurlijke keus gaat naar massief hout, gewonnen en gemaakt in de nabije omgeving. In Nederland is Indonesische teakhout ook populair, die zijn ook te koop uit lokale fabriekjes die het teak als tweedehands hout een tweede leven geven.
Natuurlijke bankstellen en fauteuils zijn heel moeilijk te vinden. Al helemaal als je ze vooraf wilt bekijken en proberen in een showroom, zoals je regulier je meubels uitzoekt. Coco-mat maakt ze, ook nog eens gekoppeld aan een natuurlijke bedrijfsvoering.
Voor de ramen hangen linnen gordijnen van Evert Groot. Evert heeft speciaal voor ons linnen uit België geïmporteerd die daar gemaakt was van ecologisch geteeld vlas!
Op de vloer ligt natuursteen. Dat koppelt heel goed met een vloerverwarming. Leveranciers van natuursteen in Nederland importeren alleen stenen uit groeven die rekening houden met het milieu en waar getekend is geen kinderarbeid te laten plaatsvinden.
Niet op de vloer
– Plavuizen kosten veel energie in het bakproces en er zit radon in het cement.
– Parketvloer die op vloerverwarming kan, bestaat uit twee lagen hout met een dikke lijmlaag er tussen.
– Ander hout kan niet omdat het krom trekt op vloerverwarming
– Tapijt is meestal synthetisch en zo niet dan vaak niet geschikt voor allergische mensen
In heel ‘t Natuurlijk Huus hangen ongekleurde linnen (rol-)gordijnen die gemaakt zijn ecologisch geteeld vlas. Je kunt ze overigens ook gekleurd krijgen, waarbij natuurlijke verfstoffen gebruikt zijn.
De wanden in de kamer (en van alle andere ruimtes) zijn afgewerkt met leem. Leem heeft namelijk drie belangrijke eigenschappen. Het absorbeert warmte en vocht en neutraliseert straling.
De geabsorbeerde warmte wordt weer afgegeven als het koeler wordt. Je hoeft daarom minder snel te stoken. Omdat het stralingswarmte betreft (net als de vloerverwarming) is de toptemperatuur ook minder hoog. Bij stralingswarmte staat de lucht namelijk stil en voelt het eerder warm aan dan bij confectiewarmte van een radiator waarbij de warme lucht steeds rond geblazen wordt. Dat scheelt zo twee graden in gevoel. En voor astmapatiënten is stilstaande lucht ook een stuk aangenamer want stofdeeltjes blijven dan ook liggen.
Dat leem vocht absorbeert is ook een groot voordeel. Drogere lucht voelt immers ook aangenamer. Drogere lucht is ook sneller te verwarmen, je hoeft immers al dat vocht niet mee te verwarmen. Dat scheelt in de stookkosten.
Leem neutraliseert ook straling. ‘t Natuurlijk Huus is dus erg stralingsarm. Terwijl wetenschappers vechten om de waarheid, wijst de praktijk uit dat dat bepaald aangenaam is. Wel lastig voor mobiel telefoonverkeer: de verbinding valt geregeld weg. Alle apparatuur in ‘t Natuurlijk Huus is daarom ook op een kabeltje aangesloten, op de mobiele telefoons na natuurlijk. Zouden we nog zonder mobieltje kunnen?
De slaapkamers
Slapen doe je een derde deel van je leven. Niet dat je dat door hebt, omdat je dan slaapt, maar dat is toch alle reden veel aandacht aan de slaapkamer te besteden.
In ‘t Natuurlijk Huus zijn de slaapkamers op het noord-oosten gelegen. Daar is het koel, ook in de zomer. Je kunt een kamer beter bijverwarmen dan afkoelen. De ruimte moet goed te ventileren zijn, ducotronic houdt dat in de gaten. Is er teveel CO2, dan gaat het ventilatierooster vanzelf open. Gewone radiatoren verwarmen de ruimte, maar dat doen ze bijna nooit omdat dat in een slaapkamer meestal niet nodig is.
De bedden staan allemaal met het hoofd naar het noorden. Het schijnt dat je lichaam het best tot rust komt in die houding. Zeker weten doen we dat niet, maar wat ons betreft hoeft alles niet bewezen te worden. Je kunt er hier wel een artikel over lezen van het Amerikaans wetenschapsinstituut PNAS. Op het bed liggen natuurmatrassen van Coco-mat.
In plaats van de gebruikelijke 25 centimeter is er direct achter de deur een ruimte van zestig centimeter. Die 35 centimeter extra geeft je ruimte voor een hangkast in wat anders een loze hoek zou zijn.
De muren zijn met leem afwerkt, leem absorbeert immers warmte, vocht en straling. Warmte geeft ze af als het kouder wordt. Droge lucht verwarmt goedkoper. Stralingvrij slapen is wel zo verstandig. (Je vindt daarom ook geen wekkerradio’s op de slaapkamers en mobieltjes gaan ook niet mee.)
Op de vloer liggen houten planken of marmoleum.
Of je koel of warm moet slapen? Of je een kamer met rustige kleuren en niet veel posters en dergelijke in moet richten? Je moet slapen op de manier waar je je lekker bij voelt, zeggen slaapdeskundigen. En drukke kleuren? Je slaapt met je ogen dicht…
Een ander verhaal is de dubbelfunctie van slapen en studeren. Een slaapkamer is in de eerste plaats om te slapen. Als je studeren een nare klus vindt, komt die dubbelfunctie het slapen wellicht niet ten goede. En een heel drukke inrichting komt studeren wellicht niet ten goede. Ook hier kun je heel natuurlijke (want logische) keuzes in maken.
De badkamer
Douchen, een bad nemen, naar het toilet gaan; de badkamer is een druk bezochte ruimte. In veel huishoudens heb je er zelfs last van een ochtendspits.
‘t Natuurlijk Huus heeft er voor gekozen op iedere slaapkamer een wastafel op te hangen. Daarmee neemt de druk op de badkamer af en hoeft de badkamer ook geen grote luxe ruimte te worden. Dat heeft een ruimte- en kostenbesparend effect. De badkamer is zo ingericht dat je de douche kunt gebruiken terwijl er iemand in bad zit, zonder dat je hinder van elkaar hebt.
Sanitair is van Keramag, deze firma heeft het milieu hoog in het vaandel bij de productie. Ze levert ook een waterloos urinoir, dat is een dusdanig geglazuurd urinoir dat er geen urine op achter blijft. Het sifon sluit de zwanenhals af. Je hoeft het urinoir niet door te spoelen. En toch is het reukloos. Een simpel ventieltje – lijkt wel een beetje op een stuk afgeknipte fietsband – laat de urine door en klapt daarna weer dicht.
Aan de wand zitten Tadelakttegels. Bijzondere tegels: Marokkaanse handgemaakte tegels die in Nederland (op drie projecten na) nog niet eerder gebruikt werden. Tadelakt is een kalkmortel die waterafstotend wordt door deze te polijsten met olijfzeep.
De badkamer is inpandig gelegen. Geen ramen dus, maar wel natuurlijk licht, dankzij de Solartube. Deze tube brengt zoveel licht naar binnen dat het raam niet gemist wordt. De tube heeft een ventilator als bypass. Samen met ‘t Natuurlijk Huus heeft Solar Tube deze bypass ontwikkeld met een vochtsensor, zodat hij vanzelf aanslaat bij te veel vocht.
De excursieruimte
‘t Natuurlijk Huus is op deze site digitaal te bezoeken. Je kunt ook naar Raalte komen voor een echte rondleiding. De excursieruimte is ook als vergaderruimte te huren. We geven zelf cursussen, anderen kunnen er ook cursussen geven. Zie daarvoor ook het tabblad over cursussen en excursies.
Op deze pagina gaat het over de inrichting. Bij de inrichting van de excursieruimte is rekening gehouden met het gebruik ervan, zowel qua voorzieningen (zie ‘excursie/vergaderen’) als qua aankleding.
Op de vloer van de excursieruimte ligt marmoleum, een natuurlijk product met lage slijtagegraad. De kantoortafels zijn van hout en de stoelen cradle to cradle (zie ook ‘energie besparen’ onder ‘natuurlijke energie’). De pantry is – net als de keuken in huis – van massief hout en natuursteen.
Twee grote lampen in de excursieruimte geven natuurlijk licht. Het zijn zogenaamde volspectrum-lampen, dat betekent dat het volle spectrum van de regenboogkleuren doorgelaten wordt. Als de spaarlampen eenmaal op temperatuur zijn geven ze het effect alsof je in gewoon daglicht zit.
Dataverkeer
In zowel het huis als de excursie- en vergaderruimte is op iedere hoek een aansluiting voor dataverkeer. Er is niets draadloos (omdat wireless installaties veel extra straling met zich meebrengen), overal kan een telefoon of computer ingeprikt worden. Op een patchpanel in de meterkast kunnen de verschillende dozen geactiveerd worden.
We gebruiken voor ‘t Leemhuus de Powerline van Fritzbox. Daarmee kun je via elektrische kabels internet naar andere plekken van je huis verplaatsen. Werkt prima.