Op grote schaal kleinschalig groene energie opwekken heeft echter grote andere voordelen. Met je eigen energie ben je zuiniger, je gaat beter kijken naar je verbruik. Ook bepaal je zelf dat je groene stroom wilt. Laat je het over aan de energiemaatschappijen, dan weet je maar nooit waar ze voor kiezen. Voor kernenergie? Of voor bruinkoolcentrales? Er is geen enkele reden deze producten en de overheid te vertrouwen op duurzame doelen (Nederland presteert op dat gebied als een na slechtste van Europa) , dus kunnen we beter zelf maar actie ondernemen, vindt de stichting Natuurlijk.
Dat energie opwekken duurzaam wordt, is een logisch proces. Wij begrijpen ook wel dat NAM, Shell en overheid fossiele brandstoffen tot de laatste druppen willen uitmelken. Maar we snappen niet zo goed dat de discussie zich vooral op vervuiling richt. Volgens ons is het simpeler. Het tijdperk van de brandstofmotor is eindig, domweg omdat de olie opraakt. Of dat nu over tien, twintig of vijftig jaar is, op is op. Dus moet je op zoek naar alternatieven. Wie daarin vooroploopt is spekkoper. Wie vasthoudt aan wat straks ‘het oude’ heet, loopt vast. Gelukkig is stroom opwekken via zonnepanelen nu al goedkoper dan stroom opwekken via olie. En als de economische belangen kantelen, komt de rest van zelf wel.
Zon
Zonne-energie behaalt steeds betere resultaten, de panelen behalen steeds grote opbrengsten, dus is aanschaf steeds interessanter. Met subsidie is de terugverdientijd zeven jaar, zonder subsidie doe je er tien jaar over. Met de huidige energieprijzen, die naar verwachting alleen maar zullen stijgen. Je kunt de energie als rente op je geld zien. Zet je het op de bank, krijg je er niks voor, leg je er panelen voor op je dak, heb je toch zo maar tien procent voordeel op je energieprijs.
Wind
Je hebt windmolens die een energiecentrale op zich zijn. Grote jongens die je in de polder of op zee tegenkomt. Hier praten we over windmolens voor consumentengebruik. Ze heten eigenlijk turbines.
Op het platteland kun je met zo’n windmolen nog aardig uit de voeten, maar maak je een goede kosten-baten-analyse dan kan de Energyball die bij ‘t Natuurlijk Huus staat eigenlijk niet uit. De producent geeft ook toe dat de terugverdientijd ver over de 25 jaar gaat in Salland en zijn gemiddelde windsnelheden. Die windsnelheden verschillen per streek. Maar net als bij zonne-energie ontstaan er steeds betere windmolens en zal de prijs – na terugverdienen van de ontwikkelkosten – op den duur dalen.
Aardwarmte
Wekt een warmtepomp energie op, of bespaart hij op energieverbruik? Een warmtepomp warmt water op met aardwarmte, dat bespaart elektriciteit of gas, in die zin werkt hij besparend. Maar aardwarmte is met zon en wind een natuurlijke leverancier van energie, dus wekt de warmtepomp in die zin ook energie op.
De werking is technisch niet zo simpel, maar het principe is dat wel. Diep in de aarde (al vanaf 50 meter) is het voordurend warm. Die gratis warmte gebruikt een warmtepomp om water in een grote boiler op te warmen, dat je kunt gebruiken in het huishouden, maar ook voor de verwarming.
Een vloeistof (in een gesloten circuit) wordt voordurende rondgepompt, neemt beneden de warmte over en geeft dat boven weer af. De warmtepomp gebruikt de energie die bij die afgifte vrijkomt om een boilervat vol water op te warmen. Omdat het niet om de temperatuur zelf gaat, maar om de energie die bij afgifte vrijkomt, kun je zelf bepalen welke temperatuur het boilerwater krijgt. Als je 80 graden nodig hebt voor je radiator, dan kan dat, als je maar 30 nodig hebt voor je vloerverwarming, dan kan dat ook. (Maar dan moet je wel rekening houden met de behoefte van warm water uit de kraan.)
Een warmtepomp levert trage verwarming. Opwarmen van de boiler gaat stukje bij beetje. Dat is een ideale combinatie met vloerverwarming. En je moet niet met vier mensen achter elkaar in bad willen, dat trekt het systeem niet.
Warmtepompen worden in hoog tempo doorontwikkeld. De vloeistof die de warmte onder uit de grond haalt, kan steeds sneller van temperatuur veranderen. Het energierendement bij afgifte van de warmte wordt steeds hoger. Na aardwarmte werd al snel warmte van water in de omgeving gebruikt. Momenteel kan een warmtepomp al werken met gewoon buitenlucht, zodat hij ook toegepast kan worden in een appartement op vier hoog drie achter. De pomp zelf is niet groter dan een cv-ketel. De boiler heeft de omvang van een kleine koelkast. Boven elkaar nemen ze de ruimte van een grote koekast in.
Zonneboiler
Je hebt zonnepanelen voor stroom en voor warm water. Die voor stroom heten eigenlijk pv-panelen. Die voor warm water heten eigenlijk zonneboilerpanelen. De een vangt licht op (hoeft geen zon te zijn) en zet dat om in stroom. Door de ander stroomt water dat warm wordt.
De zonneboiler is aangesloten op een paneel waar water doorloopt dat door de zon verwarmd wordt. Een boilervat wordt daarmee op temperatuur gehouden. Vraag je meer water dan de boiler aankan, dan verwarmt een cv-ketel bij.
Qua omvang is een zonneboiler vergelijkbaar met een warmtepomp. Voor nieuwbouw is het rendement van een warmtepomp groter (omdat je alles in een keer kunt afstemmen op die pomp). In bestaande bouw is een zonneboiler aantrekkelijk, met name ook omdat er een goede subsidieregeling voor bestaat.
Energie besparen
Energie opwekken is één, energie besparen is twee. Besparen doe je op drie momenten. Voor, tijdens en na gebruik. Jammer genoeg is de meest energiezuinige keus niet altijd de financieel goedkoopste keus. Als je de belasting op het milieu en de kosten die de maatschappij daardoor heeft, zou doorberekenen in de prijs van een product, dan zouden er veel meer natuurlijke keuzes worden gemaakt.
Energie besparen voordat je het gebruikt
Voordat je een product gebruikt is er al veel energie in dat product gaan zitten. Dat geldt voor werkelijk alle producten. Het geldt zelfs voor diensten. Als je het uit de buurt haalt, zijn er minder kilometers voor gemaakt. ‘t Natuurlijk Huus is om die reden met bedrijven gebouwd die (zo goed als) allemaal uit Salland of uit de buurt van Salland komen. Met bouwmaterialen is dat ook zoveel mogelijk gebeurd.
Dit principe geldt ook in het dagelijks leven. In de supermarkt kun je peultjes uit Egypte kopen terwijl ze om de hoek in een volkstuintje ook groeien. Het ene bedrijf is behoorlijk secuurder met het materiaal dat ze gebruikt bij de vervaardiging van een mobieltje of een tv dan het andere.
Energie besparen tijdens gebruik
Voor je eigen portemonnee kun je iedere keer maar het best kiezen voor de minst energiegebruikende producten. Dat is echter stap één nog maar. De manier waarmee je er mee omgaat scheelt ook een heleboel. Neem computers, die gebruiken per stuk zo 150 euro stroom per jaar. Als je ze een uur niet gebruikt is het al voordeliger ze uit te zetten. Neem de standby-knopjes, 25 euro per knopje per jaar. Spaarlampen doen een zesde van de stroom ten opzichte van een gloeilamp, led-lampen zijn nog zuiniger en inmiddels heel huiskamervriendelijk. (Trouwens ook bedrijfsvriendelijk. Daar weet onze leverancier Wantix Led Raalte alles van.
Energie besparen na gebruik
Bij de aanschaf van een product maken we ons meestal niet zo veel zorgen over de afvoer ervan als we het niet meer nodig hebben. Dat is ook, omdat we de afvalverwerking met z’n allen via de centrale belasting betalen. Natuurlijk aanschaffen betekent ook de afvalstroom verkleinen. En dat verkleint de vuilnisbelt weer.
Cradle tot cradle en kringloop
Cradle to cradle (c2c), van de wieg weer terug naar de wieg, is een filosofie die propageert dat producten zo gemaakt moeten worden dat ze herbruikbaar zijn. Een c2c-stoel bestaat bijvoorbeeld uit allemaal losse componenten die per stuk hergebruikt, maar ook vervangen kunnen worden. Niets belandt op de afvalberg. C2c zegt ook dat er nog een stapje voor zit: zoveel mogelijk natuurlijke producten gebruiken. Dat stapje wordt wel eens vergeten bij het ontwikkelen van producten.
Voor ons Leemhuus werken we samen met kringloopwinkel 2Switch. Kringloopwinkels zijn een prachtige handelsplaats via welke producten een tweede leven krijgen en dus (nog) niet op de afvalberg terecht komen.